Εκπαίδευση Κατ’ Οικον
(Άρθρο του Γιώργου Λάλου στο περιοδικό «ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ», τεύχος 208, 6/3/2013)
«Όλα είναι θέμα παιδείας!»
Η έκφραση κλισέ που έχει καταλήξει να αποτελεί πρόταση πανάκειας για οτιδήποτε στραβό συμβαίνει σ' αυτόν τον τόπο, κουβαλάει, ωστόσο, μια παλιά αλήθεια που εδώ κι αιώνες κυκλοφορεί στον κόσμο των σοφών: Την ύψιστη σημασία της σωστής αγωγής του ανθρώπου κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του, αναφορικά με την ορθή ανάπτυξη της προσωπικότητας του.
Η αλήθεια αυτή αναδεικνύεται σήμερα περισσότερο επίκαιρη από ποτέ, μέσα από τα συντρίμμια μιας καθημαγμένης Ελλάδας, που αναζητεί εναγωνίως το πνευματικό έρμα που θα την οδηγήσει στην πολυπόθητη εθνική αναγέννηση. Ο σύνδεσμος της υπαρξιακής αυτής ανάγκης με την εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθεί το ελληνικό κράτος είναι προφανής για τους πάντες, εξόν, φυσικά, του επίσημου κράτους, το οποίο φρόντισε, μέσω της απαλοιφής του επιθέτου «εθνικός, η, ο» από τον τίτλο του Υπουργείου Παιδείας, να ανακοινώσει επισήμως προς πάσα κατεύθυνση αυτό που, εδώ και δεκαετίες, αποτελεί το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της κρατικής εκπαίδευσης, ήτοι το αφελληνιστικό του πνεύμα!. Έτσι, πεντακόσια, περίπου, χρόνια μετά το 1453, ο ελληνισμός βρίσκεται ενώπιον μιας νέας άλωσης, πνευματικής αυτή τη φορά, κι απομένει στους ψύχραιμους κι αφυπνισμένους παρατηρητές των γεγονότων να εκτιμήσουν το κατά πόσο μια νέα «πνευματική διασπορά», αντίστοιχη με 'κείνη των βυζαντινών λογίων (αυτή τη φορά εντός των ορίων του τέως εθνικού κράτους), είναι εφικτή, σημαίνοντας, έτσι, την απαρχή της αναγεννητικής πορείας ή, απλώς, να διαπιστώσουν τον αναπόφευκτο εθνικό χαμό. Όλα είναι θέμα παιδείας, άλλωστε!..
Εθνική Ελλάδος Παιδεία, γεια σου!
Η χρόνια αποβλάκωση που επέφεραν 40 χρόνια μεταπολιτευτικής «δημοκρατίας» έθεσε εν αμφιβολία όρους και κοσμοθεωρίες, που θα έπρεπε να αποτελούν sine qua non προϋποθέσεις γα οποιονδήποτε επιθυμεί να σκέφτεται συλλογικά, άρα εθνικά.
Εθνικό ονομάζεται το κράτος που τίθεται στην υπηρεσία του έθνους, της λαϊκής κοινότητας δηλαδή, ενισχύοντας όλους εκείνους τους δεσμούς που συνέχουν την οντότητα του. Αντιστοίχως, εθνική ονομάζεται η Παιδεία που αναγνωρίζει και καλλιεργεί τις αποδεδειγμένες αρετές ενός λαού, εγγυώμενη, έτσι, τη συνέχεια και την επιβίωση του σ' ένα περιβάλλον νομοτελειακά αντίξοο κι εχθρικό.
Είναι παραδεκτό, φυσικά, πως ένα έθνος δεν χαρακτηρίζεται μόνο από αρετές και προτερήματα, αλλά και από ελαττώματα. Εξίσου παραδεκτή, όμως, θα έπρεπε να είναι η διαπίστωση πως η έμφαση στα θετικά χαρακτηριστικά και η ακόλουθη καλλιέργεια τους αποτελεί τον ασφαλέστερο τρόπο για την επιβίωση και την ευημερία ενός λαού. Άλλωστε, κανείς εχέφρων γονιός δεν θα στηλίτευε την ενδεχόμενη ασχήμια του παιδιού του, αλλά, αντιθέτως, θα φρόντιζε, είτε να τη θεραπεύσει, είτε να την υπερκαλύψει τονίζοντας άλλες πτυχές της προσωπικότητας του...
H αντίθετη περίπτωση θα αποτελούσε κλασικό παράδειγμα ψυχοπαθολογίας, σε ατομικό επίπεδο πάντοτε, γιατί στο συλλογικό, το νεοελληνικό κράτος αποτελεί από μόνο του έναν ψυχοπαθολογικό φαινόμενο κι έτσι οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε!
Η Μεταπολίτευση αποτελεί σαφέστατα ένα χρονολογικό ορόσημο για την καθοδική πορεία της νεοελληνικής Παιδείας. Ο διάχυτος ιδεολογικός ενοχισμός που επέφερε η νομιμοποίηση της Αριστεράς, σε συνδυασμό με τον υπερτονισμό κάποιων μεμονωμένων αισθητικών και γλωσσικών υπερβολών του πρότερου καθεστώτος, άνοιξε διάπλατα τον δρόμο για την εκπαιδευτική αποδόμηση στη γλώσσα και την ιστορική μνήμη.
H απόλυτη, όμως, εκπαιδευτική –αλλά, πρωτίστως ηθική– ισοπέδωση συντελέστηκε επί των δύο πρώτων κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, κατά τη δεκαετία του '80. Το ελληνικό σχολειό, ήδη αποδυναμωμένο και στερημένο πνευματικών ερεισμάτων, μολύνθηκε ανεπανόρθωτα από το μικρόβιο του κοινοβουλευτικού κομματισμού.
Πενταμελή και δεκαπενταμελή συμβούλια συνέθεσαν έναν πρωτόγνωρο συνδικαλισμό ανηλίκων, με τη μαθητεία στην αταξία να εξελίσσεται σ' έναν πρώτης τάξεως θεσμό!
Οι καρποί αυτής της καλλιεργούμενης αποχαλίνωσης δεν άργησαν να φανούν... Το 1991, το κυβερνητικό πηδάλιο της χώρας έχει περάσει, μετά από μια δεκαετία, στα χέρια της λεγομένης συντηρητικής παράταξης. Η επιχειρούμενη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προσπαθούσε να θεραπεύσει, έστω μερικώς, κάποιες από τις στρεβλώσεις του παρελθόντος δίδει στο αντιπολιτευόμενο κόμμα, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ, την αφορμή να ενεργοποιήσει τα μαθητικά κομματικά στρατό που επώαζε τα προηγούμενα χρόνια.
Έτσι, τα ελληνικά σχολειά έγιναν, για πρώτη φορά στα χρονικά, θέατρα ασκήσεων ροπαλοφόρων και λοιπών τραμπουκοειδών και ο θεσμός των «καταλήψεων» έμελλε να περάσει στην Ιστορία ως μία ακόμη παγκόσμια αρνητική πρωτοτυπία της δυστυχούς μεταπολιτευτικής Ελλάδας...
Αυτή, λοιπόν, είναι σε γενικές γραμμές η συνοπτική ιστορία της ελεύθερης πτώσης της ελληνικής Παιδείας, που, καθώς επιταχύνει προς τον πάτο, παρουσιάζει μια σειρά εκφυλιστικών συμπτωμάτων, τα οποία μόνο απορία δεν θα πρέπει να γεννούν, αναφορικά με τα αίτια τους, αίτια άμεσα συνδεδεμένα με τη γενικότερη κοινωνική αποσάθρωση. Άλλωστε, όπως λέει και ο φιλόσοφος: «είναι εντελώς παράλογο να απορείς, όταν η συκιά γεννάει σύκα».
Το συλλογικό bullying
Ένας από τους καρπούς της τελευταίας εκπαιδευτικής εσοδείας είναι και το περίφημο bullying, ήτοι το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, το οποίο, σύμφωνα με τα ΜΜΕ, έχει λάβει λίαν ανησυχητικές διαστάσεις στα σχολεία των Αθηνών. Έντρομη η νεοελληνική κοινωνία πληροφορείται για συμμορίες ανηλίκων, αλλά και, ενίοτε, ενηλίκων, που λυμαίνονται τους σχολικούς χώρους ασκώντας ωμή βία κι εκφοβίζοντας τα δύσμοιρα ελληνόπουλα. Οι μέχρι χθες «πρότυποι» ναοί της γνώσης έχουν μετατραπεί σε στρατόπεδα φόβου... Παράλληλα, οι θεράποντες των διαφόρων κοινωνικών ψευδοεπιστημών έχουν επιδοθεί σ' έναν αγώνα διατύπωσης της πιο απίθανης θεωρίας κι εξήγησης του εν λόγω φαινομένου. Τα πράγματα, όμως, είναι, όπως συνήθως, πολύ απλά: Η εκτίναξη των δεικτών της σχολικής βίας είναι αποτέλεσμα της γενικότερης ηθικής αποδόμησης που συστηματικά καλλιεργήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στη νεοελληνική κοινωνία, η οποία, όπως έχουμε πει και σε παλαιότερα άρθρα, πάντοτε έπεται των υπολοίπων Δυτικών κοινωνιών, αναφορικά με τις αλλαγές και τους μετασχηματισμούς της.
Αλλά, μιας και ξαναπιάσαμε τη Δύση -το εγκώμιο της οποίας συστηματικά πλέκουν οι πνευματικοί ταγοί μας τον τελευταίο καιρό-ας ανηφορίσουμε λίγο προς... Εσπερία μεριά, για να εντοπίσουμε την άκρη του μίτου που θα μας οδηγήσει, τόσο στο σημερινό χάλι, όσο και στα χειρότερα που έρχονται...
• Είναι τέλη της δεκαετίας του '90 και βρισκόμαστε στο Φυρτ (Furth) μια βιομηχανική πόλη της Βαυαρίας. Στο δημοτικό σχολείο, η δόκιμος δασκάλα της γερμανικής (η αντίστοιχη φιλόλογος) προσπαθεί να συμφιλιωθεί με την εικόνα της σχολικής τάξης που αντικρίζει, η οποία απέχει παρασάγγας από τους φοιτητικούς της πόθους και επιδιώξεις, καθώς βρίσκεται ενώπιον ενός τμήματος αποτελούμενου αποκλειστικώς από... Τούρκους μαθητές, μη ομιλούντες την Γερμανική - με την εξαίρεση του μοναδικού παρόντος Γερμανόπουλου να κάνει ακόμη πιο τραγικό το σκηνικό.
• Όσλο, 2010. Στο γυμνάσιο του Bjerke λαμβάνεται η γενναία απόφαση δημιουργίας ξεχωριστών τάξεων για τα παιδιά των γηγενών Νορβηγών, μετά από τις αθρόες αιτήσεις μετεγγραφών που υπέβαλαν Νορβηγοί γονείς που δεν ανέχονταν τον εκφοβισμό που δέχονταν τα παιδιά τους από τα παιδιά μεταναστών από ισλαμικές κυρίως χώρες, επειδή είναι ξανθά, γαλανομάτικα και τρώνε χοιρινό παριζάκι...
• Πίσω στην Ελλάδα, τώρα. Πέραμα, Νομός Αττικής, 2007. Η δασκάλα του δημοτικού διαπιστώνει τη δυσκολία στη επιτέλεση του εκπαιδευτικού της έργου, αφού η πλειοψηφία της τάξης αποτελείται από παιδιά Αράβων (λαθρο)μεταναστών, τα οποία δε γνωρίζουν γρυ ελληνικά κι ούτε προτίθενται να μάθουν, παρακωλύοντας έτσι την προγραμματισμένη πορεία των γλωσσικών μαθημάτων. Στις αγωνιώδεις της αναφορές, το Υπουργείο (τέως εθνικής) Παιδείας απαντά συνιστώντας προβιβασμό των εν λόγω «προβληματικών» μαθητών, άνευ συζήτησης! (Το διακύβευμα της υποχρεωτικής εννιάχρονης εκπαίδευσης ως προαπαιτούμενου μόνιμης παραμονής είναι, άλλωστε, πολύ ισχυρό...) Καμία κουβέντα, φυσικά, για τα δυστυχή παιδάκια της ελληνικής μειοψηφίας, που καταδικάζονταν σε αμάθεια, λόγω της αναγκαστικής διδακτικής επιβράδυνσης. Στη δημοκρατία, άλλωστε, νόμος είναι το δίκιο των πολλών...
• Χαλάνδρι Αττικής, 2012. Οι γονείς των παιδιών ενός δημοτικού σχολείου αποφασίζουν να αντιδράσουν δυναμικά στη μεθοδευμένη προσπάθεια της επισήμου Πολιτείας να εντάξει βιαίως ομάδες Αθίγγανων στις ελληνικές σχολικές τάξεις. H διαμαρτυρία τους προκαλεί τη μήνι της κατεστημένης «ανθρωπιστικής» τυραννίδας των ΜΚΟ, που φροντίζει, μέσα από την κυριαρχία της στα κατεστημένα ΜΜΕ, να στολίσει τους ανήσυχους γονείς με το τυπικό για την περίπτωση υβρεολόγιο, χαρακτηρίζοντας τους «φασίστες» και «ρατσιστές».
Είναι προφανές, λοιπόν, από τα παραπάνω, πως πέραν του κοινότυπου εκφοβισμού που αφορά μεμονωμένα άτομα και περιστάσεις, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες –και, κατ’ ακολουθία, η ελληνική– έχουν αρχίσει να έρχονται σε επαφή με μια πιο συλλογική μορφή απειλής, που έρχεται ως αποτέλεσμα της ολοένα διογκούμενης μετανάστευσης, και δη από μη ευρωπαϊκές και μη χριστιανικές χώρες.
Τα στοιχεία, όσον αφορά στην πατρίδα μας, είναι εξόχως ανησυχητικά, καθώς, ήδη, σε μεγάλο αριθμό σχολείων του υποβαθμισμένου κέντρου των Αθηνών τα Ελληνόπουλα είναι μειονότητα και σε πολλές περιπτώσεις, δυστυχώς, ανύπαρκτα! Οι παραπάνω διαπιστώσεις, σε συνδυασμό με τον δημογραφικό μαρασμό και τον κατευθυνόμενο αφελληνισμό της σχολικής ύλης, συνιστούν τον επιθανάτιο ρόγχο της έννοιας της εθνικής Παιδείας, όπως την ορίσαμε στις αρχές του άρθρου, φανερώνοντας, παράλληλα, το αδιέξοδο του χειμαζόμενου Έλληνα γονιού, που, μεσούσης της κρίσεως, φαίνεται να μην έχει και πολλές επιλογές, πέραν του δημόσιου σχολειού.
Ή μήπως έχει;.
Homeschooling. Μήπως, τελικά, είναι η λύση;
Μπορεί να ακούγεται εν πρώτοις παράδοξο, αλλά η υποχρεωτική δημόσια εκπαίδευση, δηλαδή το σύστημα όπου το κράτος αποφαίνεται αποκλειστικώς για την ποιότητα και την ποσότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, δεν είναι και τόσο παλιά ιστορία ή, τουλάχιστον, τόσο παλιά όσο οι θιασώτες της θέλουν να υποστηρίζουν.
Τα δημόσια σχολεία επεκράτησαν στον Δυτικό κόσμο γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα, διακόπτοντας, στην ουσία, την πανάρχαια παράδοση της οικοδιδασκαλίας, που μέχρι τις αρχές της βιομηχανικής επανάστασης αποτελούσε την παραδοσιακή μέθοδο εκπαίδευσης των παιδιών.
Την κατ' οίκον διδασκαλία, αυτή την παλαιά και δοκιμασμένη εκπαιδευτική πρακτική φαίνεται πως αποφάσισαν να αναγεννήσουν κάποιοι τολμηροί γονείς στις ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Απογοητευμένοι από την ποιότητα της παρεχόμενης δημόσιας εκπαίδευσης και άμεσα αμφισβητούντες την κρατική απολυτότητα στον τρόπο διδασκαλίας των παιδιών τους, αποφάσισαν να δώσουν σάρκα και οστά στο εκπαιδευτικό όραμα του Homeschooling, δηλαδή της εκπαίδευσης στο σπίτι.
Πρωτοπόρος αυτής της εκπαιδευτικής αναγέννησης ήταν ένας δάσκαλος από τη Νέα Υόρκη ονόματι John Holt (1923-1985). Ο Holt, βαθιά ευαίσθητος και συνειδητοποιημένος εκπαιδευτικός, καταπιάστηκε από τις αρχές της επαγγελματικής του πορείας με το μείζον ζήτημα της μαθησιακής αποτυχίας, ξεκινώντας από τη βασική αριστοτελική παραδοχή πως κάθε άνθρωπος είναι φύσει φιλομαθές ον. Έτσι, προσπάθησε να αναζητήσει όλες εκείνες τις στρεβλώσεις που παρουσιάζονται στη ζωή ενός μικρού παιδιού ωθώντας το, τελικώς, στην άρνηση της μάθησης και τη σχολική αποτυχία.
Ο Holt δεν χρειάστηκε να ψάξει πολύ για να καταλάβει πως κύριος υπαίτιος αυτής της στρεβλής πορείας ήταν το δημόσιο σχολείο, που με τις υποχρεωτικές και απολυταρχικές δομές του συνέθλιβε κάθε έννοια ιδιαιτερότητας και προσωπικής κλίσης του μικρού μαθητή. Παιδιά εξαιρετικά χαρισματούχα κατέληγαν αποτυχημένοι και αποξενωμένοι μαθητές, λόγω ενός βασικού παράγοντα, πανταχού παρόντος σε κάθε σχολική τάξη: του φόβου!
Στην ίδια κατεύθυνση και την ίδια περίοδο με τον Holt, άλλοι δύο επιστήμονες της εκπαίδευσης, ο Raymond και η Dorothy Moore, δημοσιεύουν τα αποτελέσματα των ερευνών τους για τις σχολικές επιδόσεις στην πρώιμη ηλικία, καταλήγοντας σε πρωτοφανή συμπεράσματα αναφορικά με τον άκρως επιζήμιο ρόλο της πρώιμης σχολικής εκπαίδευσης στον ψυχισμό των μικρών παιδιών. Συγκεκριμένα, εντόπισαν την απαρχή όλων των προβλημάτων μάθησης και συμπεριφοράς στη βίαιη αποκοπή των παιδιών από το οικείο τους περιβάλλον, σε μια ψυχολογική ηλικία (κάτω των 8 ετών) που μόνο ενδεδειγμένη δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, και την ένταξη τους σε ένα ανοίκειο, αφιλόξενο και άκρως εχθρικό περιβάλλον, όπως είναι αυτό του δημόσιου σχολείου.
Η πρωτοπορία των παραπάνω εκπαιδευτικών και τα ριζοσπαστικά πορίσματα τους είχαν μεγάλη απήχηση στην αμερικανική κοινωνία, όπως διαπιστώνεται από τη μεγάλη αύξηση υιοθέτησης του homeschooling μοντέλου. Συγκεκριμένα, ενώ στις αρχές τις δεκαετίας του 1970, μόνο 15.000 παιδιά επέλεγαν τον συγκεκριμένο τρόπο εκπαίδευσης, το 2006, ο αριθμός τους έφτασε στα 2,4 εκατομμύρια!
Ένα από τα ακαταμάχητα πλεονεκτήματα της κατ' οίκον εκπαίδευσης, όπως, τουλάχιστον, εφαρμόζεται στην Αμερική, είναι η μεγάλη ελευθερία που έχουν οι γονείς στην επιλογή του ιδανικότερου, για τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του παιδιού τους, μοντέλου διδασκαλίας, επιλέγοντας μέσα από μια πληθώρα προσφερόμενων εκπαιδευτικών προγραμμάτων (τα περίφημα curricula). Αυτή η ευχέρεια επιλογής έχει ιδιαίτερη σημασία για τα δικά μας εκπαιδευτικά πράγματα, καθώς ανάμεσα στα πιο δημοφιλή προγράμματα συναντούμε και curricula κλασσικών σπουδών, δηλαδή μοντέλα προσανατολισμένα στις παραδοσιακές μορφές μάθησης, όπως είναι το trivium (γραμματική, λογική, ρητορική) και το quadrivium (αριθμητική, γεωμετρία, μουσική, αστρονομία), και στην μελέτη των κλασσικών γλωσσών, δηλαδή των αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών!
Επίσης, πρέπει να σημειωθεί το μεγάλο πνεύμα συνεργασίας που διέπει όλους τους γονείς που ασπάζονται τη φιλοσοφία του Homeschooling, γεγονός που έχει οδηγήσει στη δημιουργία ενός μεγάλου δικτύου αλληλοδιδακτικής υποστήριξης, όπου εξειδικευμένοι γονείς σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα παρέχουν την εμπειρία τους σε άπειρους homeschoolers, είτε διά ζώσης, είτε μέσω Διαδικτύου.
Τα ποσοστά επιτυχίας στις κρατικές εξετάσεις των παιδιών που ακολουθούν τη homeschooling εκπαίδευση αποτελούν την καλύτερη απάντηση στους διαφόρους επικριτές της οικοδιδασκαλίας. Συγκεκριμένα, μια έρευνα του 2008 κατέδειξε μια ποσοστιαία υπεροχή της τάξεως του 37% των homeschooled παιδιών έναντι των μαθητών του παραδοσιακού σχολείου, όσον αφορά τις επιδόσεις σε διάφορα προαγωγικά test της αμερικανικής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης!
Και, φυσικά, είναι αυτή η επιτυχημένη πορεία των οικοδιδασκομένων μαθητών, που τους ανοίγει διάπλατα τις πόρτες ολοένα και περισσότερων κολλεγίων και πανεπιστημίων, ώστε να συνεχίσουν απρόσκοπτα τη μορφωτική τους εξέλιξη... Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με μια τελευταία καταγραφή της HSLDA (HomeSchool Legal Defence Association), 900 κολλέγια και πανεπιστήμια, τις περισσότερες φορές υψηλοτάτων εκπαιδευτικών standards, όπως π.χ. το Harvard, το Princeton, το Cornell και το Stanford, έχουν ανοίξει διάπλατα τις πόρτες τους για τους επιτυχημένους του home-schooling!
Τέλος, είναι άξιο αναφοράς το παροιμιώδες ποσοστό αυτοπεποίθησης και προσωπικής συγκρότησης που παρουσιάζουν τα homeschooled παιδιά, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα των διαφόρων ψυχολογικών test. Και είναι αυτή ακριβώς η αυτοπεποίθηση που τους κατατάσσει στην κορυφή της κοινωνικοποίησης, αφού, όπως έδειξε έρευνα του 2003, οι homeschoolers κυριαρχούν σε διάφορες συλλογικές δραστηριότητες, όπως π.χ. τον αθλητισμό, τον εθελοντισμό και τις χριστιανικές οργανώσεις, σ' ένα ποσοστό της τάξεως του 71%, σε σχέση με το 37% των προερχομένων από τη δημόσια εκπαίδευση παιδιών!
Η μάθηση στο σπίτι είναι μια φυσική ανα-καλυπτική διαδικασία που καλλιεργεί τη θετικότητα και την αισιοδοξία στην παιδική ψυχή. Τα παιδιά του Homeschooling δηλώνουν σ' ένα μεγάλο ποσοστό χαρούμενα με τη ζωή τους, σε αντίθεση με τα παιδιά των δημοσίων σχολείων... Μήπως είναι καιρός, άραγε, αυτό το εκπαιδευτικό κύμα θετικής ενέργειας να 'ρθει και στη χώρα μας, όπου όλα τα σκιάζει η φοβέρα και τα πλακώνει η σκλαβιά;
Αποδεσμευόμενοι από τη δημόσια παιδεία..
Μια προσπάθεια εφαρμογής του οικοδιδασκαλικού μοντέλου στην Ελλάδα θα προσέκρουε, φυσικά, σε παγιωμένες εκπαιδευτικές αντιλήψεις και νομικούς σκοπέλους. Η αποθέωση του δημόσιου σχολείου, απότοκο συγκεκριμένων ιδεολογικών αντιλήψεων, και ο καταδικασμός κάθε συζήτησης αμφισβήτησης του ρόλου του, θα δημιουργούσαν, σίγουρα, ένα άκρως εχθρικό περιβάλλον για όσους γονείς επιθυμούσαν έναν διαφορετικό τύπο μάθησης για τα παιδιά τους.
Εύλογα άλλωστε, οι επικριτές του home-schooling θα αντέτασσαν το οικονομικό ζήτημα, αναφερόμενοι σε φτωχά λαϊκά στρώματα, που, ενδεχομένως, να μην διαθέτουν το κατάλληλο οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο, ώστε να μπορούν να εκπαιδεύσουν μόνοι τους τα παιδιά τους. Έτσι, οι θιασώτες της λεγόμενης «δωρεάν Παιδείας» θα έβρισκαν πρόσφορο έδαφος για την επιχειρημα-τολόγησή τους, αναφορικά με την ανάγκη διατήρησης του ελληνικού εκπαιδευτικού... απολιθώματος.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει τίποτε πιο αναληθές από τη «δωρεάν Παιδεία». Το αποδεικνύουν οι πακτωλοί χρημάτων που, εδώ και δεκαετίες, σπαταλώνται στην περιβόητη «παραπαιδεία», μια ακόμη παγκόσμια ελληνική πρωτοτυπία, επιβαρύνοντας, όπως είναι προφανές, κυρίως τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα, τα οποία υποβάλλονται σε μια απίστευτη αφαίμαξη, προκειμένου τα παιδιά τους να είναι ικανά να αντεπεξέλθουν στη φρενήρη κούρσα του σκληρού εκπαιδευτικού ανταγωνισμού. Η παραπαιδεία είναι η τρανότερη απόδειξη όχι απλά της ανεπάρκειας, αλλά της καθολικής αποτυχίας της ελληνικής δημόσιας Παιδείας.
Αν δε, αναλογιστούμε πως ένα πολύ μεγάλο μέρος από την οικονομική πίτα της παραπαιδείας αφορά ιδιαίτερα μαθήματα, καταλαβαίνουμε πως μία μορφή homeschooling, έστω και στρεβλή, έχει καθιερωθεί εδώ και πολλά χρόνια στη συνείδηση των Ελλήνων γονιών. Και δεν είναι, φυσικά, μόνο η επιλογή του οικοδιδασκαλικού μοντέλου, αλλά και τα, πολλές φορές απλησίαστα, δίδακτρα των καλών ιδιωτικών σχολείων, που αποδεικνύουν ότι η έννοια της δωρεάν παιδείας έχει πάει, εδώ και πολύ καιρό, περίπατο...
Μια ενδεχόμενη λύση στο παραπάνω πρόβλημα, που συμβαδίζει απόλυτα και με την οικονομική δυσχέρεια των καιρών μας, ίσως να είναι τα περίφημα «σχολικά κουπόνια». Η ιδέα των σχολικών κουπονιών, που υποστηρίχθηκε έντονα στις ΗΠΑ, τη δεκαετία του '50, από τον οικονομολόγο Μίλτον Φρήντμαν, είναι πολύ απλή: Αντί το κράτος να επιβαρύνει φορολογικά τους φτωχούς πολίτες αντιπαρέχοντάς τους κακής ποιότητας δημόσια παιδεία, θα τους χορηγεί εκπαιδευτικά κουπόνια, με τα οποία θα μπορούν να πληρώνουν το μεγαλύτερο, ή και ολόκληρο . το μέρος των εξόδων φοίτησης των παιδιών τους, είτε αυτά αφορούν ιδιωτικούς καθηγητές, εάν μιλάμε για homeschooling, είτε ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρυματα! Έτσι, ο οικονομικός παράγοντας θα έπαυε, εν μέρει, να λειτουργεί αποτρεπτικά, όσον αφορά την πρόσβαση των οικονομικά ασθενέστερων στις εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης.
Είναι προφανές πως η υιοθέτηση της εν λόγω εκπαιδευτικής πρότασης θα προκαλούσε οργισμένες αντιδράσεις στην, τελούσα υπό χρόνια αριστερή πνευματική κατοχή, ελληνική κοινωνία, αποδεικνύοντας με τον πιο προφανή τρόπο πως πίσω από κάθε ιδεολογική περιχαράκωση, στο όνομα του λαού και των συμφερόντων του, κρύβεται η βαθύτατη εναντίωση προς αυτό που αποτελούσε ανέκαθεν το βασικό προαπαιτούμενο της γνώσης: την ελευθερία! Άλλωστε, το έχει πει και ο εθνομάρτυρας: «όποιος ελεύθερα ουλλογάται, συλλογάται καλά»...
Τα νέα κρυφά σχολειά
Η ανησυχία μας για τον ασταμάτητο κατήφορο του ελληνικού δημόσιου σχολειού, όπως περιγράφτηκε στην αρχή του άρθρου, μας ώθησε στην αναζήτηση όλων εκείνων των εναλλακτικών που θα μπορούσαν να προσφέρουν μία ελπιδοφόρο διέξοδο σ' έναν λαό που η επιβίωση του εξαρτάται άμεσα από την εθνική του παιδεία. Εθνική Παιδεία, όμως, σήμερα, δεν υπάρχει, γιατί, πολύ απλά, δεν υπάρχει εθνικό κράτος να τη δημιουργήσει και να την προστατέψει.
Αυτή η διαπιστωμένη απώλεια ενός πνευματικού ομφαλού, ικανού να εμπνεύσει και να συσπειρώσει τους Έλληνες, πρέπει να ενεργοποιήσει όλες εκείνες τις δυνάμεις, που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αναστροφή της επιθανάτιας εθνικής πορείας. Αυτός θα πρέπει να είναι και ο βασικός στόχος της νέας μεγάλης πνευματικής διασποράς, που υπαινιχθήκαμε πριν.
Στην κατεύθυνση αυτή, η υιοθέτηση μοντέλων και μεθόδων προερχόμενων από το εξωτερικό (στην περίπτωση του Home-schooling, απ' τις ΗΠΑ), δεν συνιστά ούτε ξενομανικό μιμητισμό, ούτε ιδεολογικό καπρίτσιο. Ναι, είναι αλήθεια ότι οι ιδέες της ελεύθερης οικοδιδασκαλίας και των εκπαιδευτικών κουπονιών υποστηρίζονται θερμώς από τους ακραιφνείς φιλελευθέρους, οι οποίοι προσβλέπουν -και σ' αυτόν τον τομέα- σε μια απελευθέρωση της εκπαιδευτικής αγοράς. Το ζήτημα, όμως, για τον σκεπτόμενο Έλληνα, σήμερα, δεν πρέπει να είναι τόσο η ιδεολογική καταγωγή μίας πολιτικής, αλλά η εθνική ωφέλεια της, αν εφαρμοστεί σωστά προσαρμοζόμενη στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής πραγματικότητας. Και το μοντέλο του Homeschooling μπορεί, σίγουρα, να λειτουργήσει θετικά. Άλλωστε, δεν είναι καθόλου ξένο προς την ελληνική παράδοση. Στην κλασσική Αθήνα του 5ου π.χ. αιώνα, η διδασκαλία ήταν ιδιωτική και οι νέοι Αθηναίοι εκπαιδεύονταν από επαγγελματίες οικοδιδασκάλους. Ο Έλληνας γονιός πρέπει να επανακτήσει το δικαίωμα στην ελευθερία, που συνιστά η δυνατότητα επιλογής της σωστής εκπαίδευσης για τα παιδιά του. Κι αυτό το δικαίωμα είναι, σήμερα, στον καιρό της νέας πνευματικής σκλαβιάς, επιτακτικότερο από ποτέ. Οι πυρήνες του Homeschooling μπορούν να δημιουργήσουν τα νέα κρυφά σχολειά, που θα αναλάβουν την ιερή αποστολή διατήρησης της εθνικής φλόγας, σ' ένα εξ ορισμού αντίξοο και παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Η κατάργηση του καθεστώτος της υποχρεωτικής δημόσιας εκπαίδευσης και η εισαγωγή του θεσμού των εκπαιδευτικών κουπονιών, μπορούν να δώσουν ώθηση στη δημιουργία πρότυπων ιδιωτικών σχολειών, όπου τα ελληνοχριστιανικά γράμματα θα καλλιεργούνται απρόσκοπτα, μακριά από... Ρεπούσηδες και «καταργήσεις θρησκευτικών», για όποιον θέλει να τα παρακολουθήσει.
Το αλληλοδιδακτικό πνεύμα που χαρακτηρίζει τους Αμερικανούς γονείς του home-schooling, μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για την επανάκτηση ξεχασμένων κοινωνικών δεσμών και την αναβίωση του πνεύματος των ελληνικών κοινοτήτων, που, όπως λέει και το τραγούδι «φτιάχνουν», πάντα, «άλλους γαλαξίες». Ο λαός μας, άλλωστε, μαρτυρεί μια μεγάλη αλήθεια, όταν λέει πως κάποιος «έχει πάρει σωστές αρχές από το σπίτι του». Κανείς δεν είπε ποτέ το αντίστοιχο για το σχολειό του... Καιρός, λοιπόν, εμείς οι Έλληνες να ξανακάνουμε τα σπίτια μας κρυφά σχολειά και ναούς της γνώσης, όσο ακόμα, φυσικά, τα έχουμε. Γιατί, όπως ίσως θα γνωρίζετε, προβλέπεται να μας τα πάρουν και αυτά...
[Κείμενο φωτογραφιών]
O Rousas John Rushdoony, Αμερικανός φιλόσοφος και θεολόγος, υπήρξε από τους πρώτους υποστηρικτές του Homeschooling. Φανατικός πολέμιος του κοσμικού κράτους, το οποίο θεωρούσε φορέα ανηθικότητας και διαφθοράς, αγωνίστηκε για τη διάδοση της οικοδιδασκαλίας, που θεωρούσε ως το ιδανικότερο μέσο επαναφοράς των χριστιανικών αξιών στην κοινωνία. Οι απόψεις του. παρά τις συντηρητικές τους εξτραβαγκάντσες, επηρέασαν Βαθύτατα το homeschooling κίνημα, σε σημείο που να καλείται ως αυθεντία στους νομικούς αγώνες των αμερικανών homeschoolers. Σήμερα, 12 χρόνια μετά το θάνατο του, παραμένει μια εμβληματική φιγούρα της λεγομένης χριστιανικής δεξιάς στις ΗΠΑ.
John Holt: «Η "εκπαίδευση" είναι πιθανώς η πιο απολυταρχική και επικίνδυνη απ' όλες τις κοινωνικές επινοήσεις της ανθρωπότητας. Είναι το βασικό θεμέλιο του σύγχρονου τυραννικού κράτους, στο οποίο οι άνθρωποι δεν μπορούν να είναι τίποτε περισσότερο από παραγωγοί, καταναλωτές, θεατές και οπαδοί, καθοδηγούμενοι όλο και περισσότερο, σε όλους τους τομείς της ζωής τους, από την απληστία, το φθόνο και τη βία. Δεν επιθυμώ να βελτιώσω την "εκπαίδευση", αλλά να την ξεφορτωθώ μια για πάντα, να δώσω ένα τέλος στην άσχημη κι απάνθρωπη διαδικασία της πολτοποίησπς ψυχών και να βοηθήσω τους ανθρώπους να φτιάξουν μόνοι τους την προσωπικότητα τους». Ο John Holt, θεωρείται, δικαίως, σήμερα, ο πρωτοπόρος του Homeschooling κινήματος.
To Logos School στο Idaho των ΗΠΑ. είναι ένα οπό τα πρώτα αμερικανικά σχολεία που υιοθέτησαν, όπως φανερώνει και το όνομα του, το κλασσικό χριστιανικό μοντέλο εκπαίδευσης, που συνίσταται στην αναβίωση της σπουδής των λεγομένων «ελευθερίων τεχνών» (artes liberates) της κλασσικής Αρχαιότητας. Όπως φαίνεται κι από τις φωτογραφίες, δεν πρόκειται για κάποιο κλειστό ίδρυμα θρησκόληπτων φανατικών, αλλά για ένα σύγχρονο σχολείο που έχει προσαρμόσει τις κλασικές διδαχές στη σύγχρονη πραγματικότητα, a μετέχοντας παράλληλα σ' όλα τα κοινωνικά δρώμενα. (Εδώ βλέπουμε την ομάδα basket του). Στη χώρα που γέννησε την έννοια του Λόγου, πάντως. Logos schools δεν υπάρχουν. Υπάρχουν, όμως, σχολεία «Μελίνα Μερκούρη»...
Η δημόσια εκπαίδευση καθιερώθηκε στη Δύση τον 19ο αιώνα και ουσιαστικά αποτέλεσε συνέχεια του Σπαρτιατικού προτύπου εκπαίδευσης, όπου τα παιδιά αποχωρίζονταν τους γονείς τους σε ηλικία επτά ετών και την εκπαίδευση τους αναλάμβανε η πολιτεία της Σπάρτης, έως την ηλικία των είκοσι χρόνων. Αυτού του είδους η αγωγή είχε ως βασικό σκοπό την παραγωγή πολεμιστών με λιτό πνεύμα.
Αντίθετα, στην αρχαία Αθήνα επικρατούσε το μοντέλο της κατ’ οίκον διδασκαλίας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία πολιτών όπως αυτοί που περίγραφα ο Περικλής στον «Επιτάφιο». Στα σύγχρονα κράτη, η δημόσια εκπαίδευση σκόπευσε κυρίως στο να αναπαράγει το εκάστοτε «εθνικά ιδεολόγημα» κάθε κράτους. Σήμερα, ωστόσο, η Παγκοσμιοποίηση έχει εξαρτήσει οικονομικά όλα τα κράτη και έτσι έχουν περιέλθει στην κατοχή της όλοι οι εκπαιδευτικοί θεσμοί για να τους χρησιμοποιεί για δικό της όφελος...
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα δεν προβλέπεται Κατ' Οίκον Εκπαίδευση από τον νόμο. Το ελληνικό κράτος επιτρέπει την εκπαίδευση στο σπίτι ως εξαίρεση, μόνο εάν υπάρχει πιστοποιημένη ανάγκη του μαθητή (ΦΕΚ 78/τεύχος Α΄/14-03-2000). Οι ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες του μαθητή πιστοποιούνται από τα Κέντρα Διάγνωσης, Αξιόλογη-s σης και Υποστήριξης (ΚΔΑΥ), που υπάγονται στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κάθε Νομαρχίας·
Σήμερα, μέσα στο πλαίσιο της παγκόσμιας προώθησης της Κατ' Οίκον Απασχόλησης, θα προκύψει αναγκαστικά καί στην Ελλάδα το ζήτημα της Κατ' Οίκον Εκπαίδευσης. Ωστόσο, είναι φανερό ότι αυτή συνδέεται με πολλούς άλλους παράγοντες, αφού προϋποθέτει «παλαιού» τύπου οικογένειες (είτε ο παππούς και η γιαγιά στο σπίτι, είτε μη εργαζόμενη μητέρα, κ.λπ.). Οι σημερινοί εργαζόμενοι γονείς άλλωστε, προτιμούν να στέλνουν αρκετές ώρες τα παιδιά τους στο σχολείο, για να απαλλάσσονται της ευθύνης της φύλαξης τους...
Η κατ' οίκον διδασκαλία αποτελεί νόμιμη διαδικασία στις ΙΗΠΑ, στον Καναδά, τη Δανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Φινλανδία, τη Νορβηγία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.: Σύμφωνα με τα στοιχεία, Κατ' Οίκον Εκπαίδευση έχουν επιλέξει:
• 2,5 εκατομμύρια μαθητές στις H.Π.A.
• 1 εκατομμύριο μαθητές στη Ρωσία
• 80.000 μαθητές στη Μεγάλη Βρετανία.
«Οι νεκρές φύσεις του ελληνικού σχολειού». Συνήθεις εικόνες μετακαταληπτικών σκηνικών. Ο ελληνικός λαός φορολογείται βαρέως και του επιστρέφονται σκουπίδια. Η κατάργηση της υποχρεωτικής δημόσιας Παιδείας με την παράλληλη εισαγωγή του θεσμού των σχολικών κουπονιών και του Homeschooling θα μπορούσε να δώσει ένα τέλος στην εκπαιδευτική αθλιότητα (παραπαιδεία, φροντιστήρια, διαρροή θεμάτων εξετάσεων, κ λπ. κ.λπ).
Η δωρεάν (αλλά και υποχρεωτική) Παιδεία έχει νόημα μόνο αν είναι Εθνική Παιδεία. Αλλά το να πληρώνουν φόρους οι Έλληνες πολίτες για να χρηματοδοτούνται αντεθνικοί στόχοι ή να πλουτίζουν οι μετέχοντες της... παραπαιδείας είναι εντελώς άδικο. Στη φωτογραφία. Ελληνόπουλα χορεύουν παραδοσιακούς χορούς υπό τη σκέπη της γαλανόλευκης και των πορτρέτων αγωνιστών του '21. Μια εικόνα-εφιάλτης για τους «εκσυγχρονιστικούς νόες» των διαφόρων παιδαγωγικών ινστιτούτων. Η συγκεκριμένη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα γνωστής Μητροπόλεως του νομού Αττικής. Πολλές μητροπόλεις και εκκλησιαστικά ιδρύματα διατηρούν ιδιωτικά σχολεία, αλλά, δυστυχώς, η οικονομική κρίση δεν επιτρέπει την αύξηση τους, ούτε την πρόσβαση σε αυτά περισσοτέρων Ελλήνων. Ο θεσμός των σχολικών κουπονιών θα επιτρέψει την αύξηση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που θα προάγουν την ελληνική παιδεία κάνοντας, έτσι, τον εφιάλτη των εθνομηδενιστών πραγματικότητα..
{ Γιώργος Λάλος, περιοδικό «ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ», τεύχος 208, 6/3/2013}
*